اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 502 |
| تعداد مقالات | 4,340 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,953,991 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,862,311 |
پالایش فضای مجازی؛ حکم و مسائل آن از دیدگاه فقهی | ||
| دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق) | ||
| مقاله 2، دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 49، شهریور 1395، صفحه 53-80 اصل مقاله (453.31 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/rc.2016.1875 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن اسماعیلی1؛ محمدصادق نصراللهی* 2 | ||
| 1دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع) | ||
| چکیده | ||
| یکی از اقدامات سیاستی سلبی در سطح حاکمیت‌های ملی در جهت سالم‌سازی فضای مجازی، «پالایش فضای مجازی» است. در کشور ما، ایران نیز این اقدام در دستور کار جدی است و هر از گاهی شاهد خبر‌ساز شدن آن و به راه افتادن گفتمان‌های موافق و مخالف آن در جامعه هستیم. این مقاله دارای دو سؤال است: 1- پالایش فضای مجازی از نظر فقهی چه حکمی دارد؟ (حکم‌شناسی) و 2- اجرای پالایش مجازی، چه مسائل و مشکلات مستحدثه‌ای دارد؟ (مسئله‌شناسی) پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به این نتیجه رسیده که پالایش فضای مجازی بر اساس «وجوب نهی از منکر» و «حرمت تعامل با کتب ضلال»، می‌تواند یک فعل واجب تلقی گردد. بر اساس این حکم فقهی، 8 مسئلة مهم فقهی مرتبط با اجرای پالایش مطرح شده است. مهم‌ترین یافته‌های به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: 1- قدر متقین محتوای پالایش‌شده، «گمراه‌کنندة یقینی» است. 2- عامل و بازیگر پالایش هم حاکمیت است و هم مردم. 3- هشدار دادن و ارتقای سواد رسانه‌ای به‌عنوان نهی قولی از منکر لازمة اعمال پالایش به‌عنوان نهی فعلی از منکر است. 4- از باب حرمت تجسس، باید پالایش در سمت ارتباط‌گران و نه ارتباط‌گیران اعمال شود. 5- خودپالایشی و دیگرپالایشی هر دو مورد تأکید شرع است. 6- پالایش محتوای مجرمانه بر مسدود‌سازی تارنما و شبکۀ اجتماعی اولویت دارد. 7-مخاطب‌محوری در کنار محتواگرایی اصل مهمی در پالایش است که ما را به‌سمت پالایش رده‌بندی‌شده رهنمون می‌کند. 8- اصل برائت، توصیه به پالایش مبتنی بر فهرست سیاه دارد. 9- از نظر موضوع‌شناسی فقهی، اصل بر پایش ماشینی است و پایش انسانی عندالاضطرار و با حفظ شرایط است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پالایش؛ فیلترینگ؛ فضای مجازی؛ اینترنت؛ نهی از منکر؛ کتب ضلال؛ پیام گمراه‌گر؛ ممیزی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Nature and Problems of Cyberspace Filtering according to Islamic Jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Esmaeili1؛ Mohammad Sadeq Nasrollahi2 | ||
| 1Associate Professor of Department of Law and Political Siences of University of Tehran | ||
| 2Ph.D. Student of Culture and Communication of Imam Sadiq University | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the inhibiting policies of the government at national levels for creating a healthy cyberspace environment is its filtering. Iran is no exception in this regard and we witness occasional news about censorship ensued by for and against reactions in the society. This article aims at two questions: 1- What is the jurisprudential edict for this event, 2- What new problems will it create? The present research by using descriptive-analytical method has reached this conclusion that by relying on the two edicts, i.e. "the necessity of preventing vices" and "the prohibition of using corrupt materials", filtering can be regarded as a religious obligation. This jurisprudential ruling has resulted in another eight important jurisprudential problems related to filtering: 1-Quite certainly, the filtered content is essentially corrupting. 2- Filtering agent is both the government and the people. 3- Pre-warning and enhancing cyberspace literacy is to be taken as an instance of the verbal prohibition which should precede practical prohibition. 4- In regard to the sanctity of individuals' privacy, this filtering must be applied on producers not receivers. 5- Both self-filtering and filtering by others are decreed by shari'a. 6- Filtering illegal content has priority over website and social networking restrictions. 7- Audience- orientation is a significant principle next to content-based filtering which leads us to a ranked filtering action. 8- The acquittal principle recommends filtering according to the black list. 9- In regard to jurisprudential knowledge of subjects, mechanized supervision comes first, and human monitoring should be done in emergencies under special conditions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| filtering, Cyberspace, Internet, forbidding vices, corrupt books, deceiving message, censorship | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. اسماعیلی، محسن (1391)، گفتارهایی در حقوق رسانه، تهران: نشر شهر، ج1. افراسیابی، محمدصادق (1390)، «شبکه‌های اجتماعی مجازی و سبک زندگی مطالعة موردی: جامعة مجازی ایرانیان (کلوب)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، تهران: دانشگاه امام صادق (ع). انصاری، شیخ مرتضی (1428ق)، کتاب المکاسب، قم: مجمع الفکر الإسلامی، ج1. بل، دیوید (1390)، نظریه‌پردازان فرهنگ سایبری (رایا فرهنگ)، ترجمة مهدی شفیعیان، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). خویی، ابوالقاسم (1412ق)، مصباح الفقاهه، بیروت: دارالهادی، ج1. روزبهانی، محمد‌رضا (1393)، جایگاه فقهی و حقوقی فیلترینگ (محدودیت) در رسانه‌های مجازی از دیدگاه مذاهب خمسه، تهران: کتاب آوا. شاه قاسمی، احسان (1385)، «مروری بر زمینه‌های تأثیر فضای مجازی بر نظریه‌های ارتباطات»، مجله جهانی رسانه، شماره 2، پاییز و زمستان. شکرخواه، یونس (1370)، واژه‌نامة پژوهش‌های ارتباطی و رسانه‌ای، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه. عاملی، سعیدرضا (1390)، رویکرد دوفضایی به آسیب‌ها، جرائم، قوانین و سیاست‌های فضای مجازی، تهران: انتشارات امیرکبیر. فاضلی، نعمت الله (1385)، «دیجیتالی شدن به سبک ایرانی و ایرانی شدن به سبک دیجیتال»، رسانه، سال هفدهم، شماره سوم، پیاپی 67، صص25-48. فریدونی، فرانک (1387)، «درآمدی بر دانش واژگان هنرهای چندرسانه‌ای»، هنر، شماره 78، صص296 – 320. فضلی، مهدی (1389)، مسؤولیت کیفری در فضای سایبر، تهران: انتشارات خرسندی. قانع، احمدعلی (1391)، کتب ضالّه؛ رویکردی فقهی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع). کوثری، مسعود، شاه‌قاسمی، احسان (1388)، «تعاملی بودن در بازی یارانه‌ای، فراخوانی به خدمت»، تحقیقات فرهنگی، سال دوم، شماره 7، پاییز، صص1-19. مجلسی، محمد‌باقر (بی‌تا)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج97. محقق نراقی، احمد (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، مشهد: مؤسسة آل البیت -علیهم السلام- لإحیاء التراث. مکارم شیرازی، ناصر (1415ق)، انوار الفقاهة؛ کتاب التجارة، قم: مدرسه الإمام امیرالمؤمنین(ع). مهدی‌زاده، سید محمد (1389)، نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: همشهری. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388)، ترجمة تحریر الوسیله، ترجمة علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2. نجفی، محمدحسن (بی‌تا)، جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
Bell, David & Loader, Brian D. & Pleace, Nicholas & Schuler, Douglas (2004), Cyberculture; The Key Concepts, Routledge: New York.
Greenfield, Paul & Rickwood, Peter & Tran, Huu Cuong (2001), Effectiveness of Internet filtering Software Products, CSIRO.
Kung, Lucy & Picard, Robert G. & Towse, Ruth (2008), The internet and the mass media, Los Angeles: Sage.
Mopris, William (1982), The American heritage dictionary of the English language, Boston: American Heritage Publishing Co., Inc.
Nayar, Pramod K. (2010), The new media and cybercultures anthology, West Sussex: Wiley-Blackwell.
Rafaeli, S. (1988), “Interactivity: From new media to communication”, Sage Annual Review of Communication Research: Advancing Communication Science, Vol. 16:110-134.
Summer, Della (2008), Longman dictionary of contemporary English, Essex: Pearson.
Tavani. Herman T. (2007), "Regulating cyberspace concepts and controversies", Library Hi Tech, Vol. 25 No. 1, pp. 37-46.
Wehmeier, sally (2005), Oxford advanced learner’s dictionary of current English, Oxford: Oxford university press, 7th edition. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,460 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,187 |
||